Onder ‘eergerelateerd geweld’ verstaan we dwang, psychisch en fysiek geweld vanuit een eermotief. Daarmee bedoelen we dat het geweld wordt toegepast om te voorkomen dat een familielid gedrag gaat vertonen dat de familie-eer kan schaden. Als de eer al geschaad is, kan een dader geweld gebruiken om de eer weer te herstellen.
Het lijkt in haar uitingsvormen veel op andere vormen van ‘geweld in afhankelijkheidsrelaties’. Daaronder verstaat men bijvoorbeeld huiselijk geweld en kindermishandeling. Er zijn daarbij grote verschillen, waardoor een specifieke aanpak altijd noodzakelijk is.
Voorbeelden van eergerelateerd geweld
Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid koos in 2004 samen met de Directie Coördinatie Emancipatie voor een algemeen begrip met de naam ‘eergerelateerd geweld’. Hieronder verstaan we:
Mishandeling en geestelijke druk
Bij mishandeling en geestelijke druk worden dreigementen geuit en wordt angst aangejaagd. Het gaat hierbij niet alleen om fysieke mishandeling (verminking, slaan en schoppen), maar ook het beperken van de vrijheid en het opleggen van psychische druk.
In sommige culturen is het breken van het maagdenvlies een schande. Uit eerherstel wordt binnen een familie dan vaak maagdenvlieshersteloperatie. Wie een dergelijke operatie opdringt, maakt zich schuldig aan een strafbaar feit. Maagdenvlieshersteloperaties worden namelijk gezien als mishandeling.
Huwelijksdwang
Bij deze vorm van eergerelateerd geweld gaat het om een gedwongen huwelijk en uithuwelijking. Keren we deze dwang om, dan valt ook het weigeren van een huwelijkskandidaat onder huwelijksdwang. De wetgever vat het door de familie weigeren van een huwelijkskandidaat op als ‘huwelijksdwang’, waarmee het een strafbaar feit wordt.
Achterlating, uitstoting en afpakken
Deze vorm komt vooral voor in niet-Nederlandse gezinnen. De eer kan dusdanig geschaad zijn, dat een familie een zogenaamde ‘eerschender’ kan achterlaten of zelfs kan terugsturen naar het land van herkomst. Dit heeft extreem verstrekkende gevolgen.
Er zijn gevallen bekend waarbij families tot uitstoting overgaan. Het komt voor dat een familie een persoon voor dood verklaart. Onder ‘afpakken’ verstaan we het afpakken van kinderen en kansen daarop. De familie pakt dan de kinderen af door het dwingen tot een abortus of het afstand doen van een pasgeboren kind.
Genezingsrituelen en bezweringen
In bepaalde groepsculturen wordt homoseksualiteit als een onwenselijke ziekte gezien. Lesbische, biseksuele of transgender gevoelens worden dan als ‘eerloop’ bestempeld. Daarom worden deze personen regelmatig verplicht tot een genezingsritueel onder dwang. Een man of vrouw kan dan weer ‘echt’ zijn. Dit gaat vaak gepaard met (psychisch) geweld en een grote geestelijke druk.
De extreemste vorm: eerwraak
In de extreemste zaken wordt gesproken van ‘eerwraak’ of’ eermoord’. Dit is de benaming voor moord uit naam van de familie-eer. Dit komt voor bij ontmaagdiging of vreemdgaan. Onder ‘eermoord’ verstaat men niet alleen dood door schuld, al dan niet het zelf uitvoeren van de handeling, maar ook het aanzetten tot zelfmoord plegen om de eer te zuiveren.
Schending van de mensenrechten
Bovenstaande voordelen zijn vaak, maar niet altijd, religieus geïnspireerd. Het is correct om te vermelden dat alle vormen van geweld een schending van de universele mensenrechten zijn. Daarbij moet opgemerkt worden dat hierin geen onderscheid is gemaakt tussen religieus geïnspireerd geweld en andersoortig geweld. Geweld is dus altijd een directe schending van de mensenrechten.
Dat principe staat in het VN-Vrouwenverdrag en het Verdrag voor de Rechten van het Kind. Beide verdragen zijn ondertekend door bijna alle landen ter wereld. Dat houdt in dat eergerelateerd geweld bijna overal ter wereld een strafbaar feit is.